Η Έννομη Προστασία της Μητρότητας στην Εργασία
Η μητρότητα στην εργασία προστατεύεται από μία πληθώρα διατάξεων της
ελληνικής νομοθεσίας, η έρευνα των οποίων καταδεικνύει ότι η κυοφορούσα και
τεκούσα εργαζόμενη διαθέτει τα κάτωθι δικαιώματα.
Άδεια μητρότητας
Οι εργαζόμενες στον ιδιωτικό τομέα με σχέση εργασίας ιδιωτικού δικαίου και ανεξάρτητα με το χρόνο προϋπηρεσίας τους
στον εργοδότη τους και την ιδιότητα υπό την οποία παρέχουν την εργασία τους
(υπάλληλοι, εργάτριες κλπ), δικαιούνται να λάβουν άδεια απουσίας από την
εργασίας τους λόγω τοκετού, τη λεγόμενη
άδεια μητρότητας. Ο χρόνος της εν λόγω άδειας ανέρχεται συνολικά σε εκατόν δέκα
εννέα (119) ημερολογιακές ημέρες, δηλαδή δέκα επτά (17) εβδομάδες. Η άδεια
μητρότητας διαιρείται σε δύο υποκατηγορίες, την άδεια κυοφορίας και την άδεια
λοχείας. Η άδεια κυοφορίας παρέχεται υποχρεωτικά πριν την πιθανή ημέρα του
τοκετού και έχει διάρκεια πενήντα έξι (56) ημερών, δηλαδή οκτώ (8) εβδομάδων
και η άδεια λοχείας παρέχεται υποχρεωτικά μετά τον τοκετό, με διάρκεια εξήντα
τριών (63) ημερών δηλαδή εννέα (9) εβδομάδων. Στο διάστημα των εκατόν δέκα
εννέα ημερών (119) της άδειας μητρότητας, δε συνυπολογίζεται η ημέρα του
τοκετού, η οποία και αποτελεί αφετηρία προθεσμίας σύμφωνα με το Αστικό Δίκαιο.
Η εν λόγω άδεια χορηγείται μετά από προσκόμιση από την εργαζόμενη ιατρικού
πιστοποιητικού που βεβαιώνει την πιθανή ημέρα του τοκετού και με την προϋπόθεση
ότι υφίσταται έγκυρη σύμβαση εργασίας, ασχέτως εάν αυτή είναι ορισμένου ή
αορίστου χρόνου.
Σε περίπτωση που ο τοκετός πραγματοποιηθεί σε χρόνο διάφορο της προσδιορισθείσας
από τον ιατρό ημερομηνία, η ελάχιστη διάρκεια της άδειας δεν επηρεάζεται. Η
τελευταία δηλαδή δε μπορεί να είναι μικρότερη από εκατόν δέκα εννέα (119)
ημερολογιακές ημέρες. Εάν ο τοκετός λάβει χώρα πριν τον αναμενόμενο σύμφωνα με
την ιατρική βεβαίωση χρόνο, ο υπολειπόμενος χρόνος της άδειας κυοφορίας
χορηγείται υποχρεωτικά μετά τον τοκετό ενώ, αντίθετα, αν ο τοκετός
πραγματοποιηθεί αργότερα από το αναμενόμενο, η άδεια κυοφορίας παρατείνεται
μέχρι την πραγματική ημέρα του τοκετού, χωρίς να μειούται αντίστοιχα η άδεια
λοχείας, με αποτέλεσμα, στην περίπτωση αυτή, ο χρόνος της άδειας μητρότητας να υπερβαίνει το ελάχιστο
των εκατόν δέκα εννέα (119) ημερών. Σύμφωνα δε με τις αποφάσεις των Δικαστηρίων
μας, η άδεια λοχείας παρέχεται ακόμα και αν το τέκνο γεννηθεί νεκρό ενώ, εάν
αποβιώσει κατά τη διάρκεια της, αυτή δε διακόπτεται.
Η άδεια μητρότητας έχει υποχρεωτικό χαρακτήρα και ο εργοδότης δε διαθέτει
διακριτική ευχέρεια ως προς τηχορήγησή της, οφείλει δε να αναμείνει την επάνοδο
της εργαζομένης μετά τη λήξη της άδειάς της στη θέση εργασίας της ή σε
ισοδύναμη θέση με τους ίδιους επαγγελματικούς όρους. Επιπλέον, απαγορεύεται η
απόλυση της εργαζομένης πριν τον τοκετό, εκτός αν συντρέχει σπουδαίος λόγος. Η
έννοια του σπουδαίου λόγου δεν ορίζεται στο νόμο, έχει ωστόσο διασαφηνιστεί
δικαστηριακά. Η σχετική νομολογία έχει εντάξει στην έννοια του σπουδαίου λόγου
τη μη συμμόρφωση στις οδηγίες του εργοδότη, την πλημμελή εκπλήρωση των
καθηκόντων της μισθωτού, την επίδειξη επαγγελματικής ανεπάρκειας, τη διάπραξη
αξιόποινης πράξης, την παράβαση συμβατικών υποχρεώσεων και άλλες, παρόμοιου
τύπου συμπεριφορές. Η απαγόρευση απόλυσης δεσμεύει όλους τους εργοδότες,
ανεξαρτήτως της νομικής τους ιδιότητας (φυσικά ή νομικά πρόσωπα, δημοσίου ή
ιδιωτικού δικαίου) ενώ, αναφορικά με τους μισθωτούς, καλύπτονται όλες οι
κατηγορίες εργαζομένων (υπάλληλοι, εργατοτεχνίτες) που απασχολούνται στους
ανωτέρω εργοδότες με σχέση ιδιωτικού δικαίου. Επιπροσθέτως, το έγκυρο ή άκυρο
της σύμβασης εργασίας ή ακόμα και η ανυπαρξία της (απλή σχέση εργασίας) δεν
επηρεάζει την απαγόρευση απόλυσης. Μετά τον τοκετό, η χρονική περίοδος
απαγόρευσης απόλυσης ορίζεται από το νόμο σε δέκα οκτώ (18) μήνες, με τη
σχετική προστασία να παρέχεται ακόμα και αν το τέκνο γεννηθεί νεκρό. Όσα
ελέχθησαν περί σπουδαίου λόγου απόλυσης ισχύουν και όσον αφορά την απαγόρευση
απόλυσης μετά τον τοκετό.
Άδεια φροντίδας παιδιού
Οι από 15.4.2002 και 24.5.2004 Ε.Γ.Σ.Σ.Ε. προβλέπουν την παροχή άδειας
φροντίδας παιδιού. Ειδικότερα, σύμφωνα με τις ως άνω Ε.Γ.Σ.Σ.Ε., «Οι μητέρες εργαζόμενες
δικαιούνται, για χρονικό διάστημα τριάντα (30) μηνών από τη λήξη της άδειας
λοχείας, είτε να προσέρχονται αργότερα, είτε να αποχωρούν νωρίτερα κατά μία ώρα
κάθε ημέρα. Εναλλακτικά, με συμφωνία του εργοδότη, το ημερήσιο ωράριο των
μητέρων μπορεί να ορίζεται μειωμένο κατά δύο ώρες ημερησίως για τους πρώτους
δώδεκα (12) μήνες και σε μία ώρα για έξι (6) επιπλέον μήνες». Η άδεια θηλασμού
και φροντίδας παιδιού έχει ως αφετηρία τη λήξη της άδειας λοχείας. Δικαιούχος
της άδειας είναι εργαζόμενη στον ιδιωτικό τομέα με σχέση εξαρτημένης εργασίας
κατά τα ανωτέρω εκτεθέντα.
Η εργαζόμενη έχει την ευχέρεια να επιλέξει μία από τις δύο δυνατότητες που
παρέχει ο νόμος, είτε δηλαδή τη βραδεία προσέλευση, είτε την πρόωρη αποχώρηση
από την εργασία της. Η επιλογή έχει αμετάκλητο χαρακτήρα.
Σε περίπτωση που η εργαζόμενη, κατά τη διάρκεια της άδειας θηλασμού,
καταστεί εκ νέου έγκυος, η άδεια που χορηγήθηκε διαρκεί μέχρι την έναρξη της
άδειας μητρότητας των 119 ημερών για το δεύτερο παιδί. Μετά τη λήξη της δεύτερης άδειας μητρότητας, η εργαζόμενη
δικαιούται να λάβει νέα άδεια φροντίδας παιδιού.
Εάν η εργαζόμενη αποφασίσει να μην κάνει χρήση της συγκεκριμένης άδειας,
την άδεια δικαιούται να λάβει αντ’ αυτής ο πατέρας ενώ, επιπλέον, τη
δικαιούνται και οι θετοί γονείς, εφόσον το παιδί είναι έως έξι ετών. Ο χρόνος
της ειδικής αυτής άδειας λογίζεται ως χρόνος εργασίας και αμείβεται ως τέτοιος.
Εναλλακτικά, με συμφωνία εργαζομένης και εργοδότη, η άδεια φροντίδας
παιδιού μπορεί να χορηγηθεί ως συνεχόμενη ισόχρονη άδεια με αποδοχές, εντός της
περιόδου των τριάντα μηνών που η εργαζόμενη δικαιούται μειωμένου ωραρίου. Ο
εναλλακτικός αυτός τρόπος χορήγησης της άδειας παρέχεται σύμφωνα με το νόμο
εφάπαξ ή τμηματικά, ανάλογα και με τη σχετική συμφωνία.
6μηνη άδεια των ασφαλισμένων στο Ι.Κ.Α.
Ο Ν. 3655/2008, εισήγαγε στην
εργατική νομοθεσία μία επιπλέον παροχή αδείας με σκοπό την προστασία της
μητρότητας. Η άδεια αφορά μόνο τις εργαζόμενες που είναι ασφαλισμένες στο ΙΚΑ
και εργάζονται με σχέση εργασίας εξαρτημένης εργασίας ορισμένου ή αορίστου
χρόνου. Χορηγείται στην εργαζόμενη έπειτα από αίτησή της στον εργοδότη, τον
οποίο οφείλει να ειδοποιήσει ένα μήνα πριν την έναρξή της. Η διάρκειά της
ορίζεται σε έξι (6) μήνες. Χρόνος έναρξης της είναι ο χρόνος λήξης της άδειας
λοχείας και σε περίπτωση που η εργαζόμενη έκανε χρήση της ισόχρονης προς το
μειωμένο ωράριο άδειας εντός του διαστήματος των τριάντα μηνών από τη λήξη της
άδειας λοχείας, ο χρόνος λήξης της άδειας του μειωμένου αυτού ωραρίου. Σε
περίπτωση δε, που η εργαζόμενη λάβει την 6μηνη άδεια αμέσως μετά τη λήξη της
άδειας λοχείας, χωρίς να έχει κάνει χρήση της ισόχρονης προς το μειωμένο ωράριο
άδειας, την τελευταία αυτή άδεια δικαιούται να τη λάβει από τη λήξη της 6μηνης
άδειας, εντός όμως του διαστήματος των τριάντα (30) μηνών από τη λήξη της
άδειας λοχείας. Η 6μηνη άδεια παρέχεται μόνο στην τεκούσα μητέρα και όχι στην
θετή ή στον πατέρα. Η εργαζόμενη μπορεί να κάνει χρήση ολόκληρης της 6μηνης
άδειας ή τμήματος αυτής με αμετάκλητη αίτησή της, ή και να τη διακόψει, μετά
από συμφωνία με τον εργοδότη. O τυχόν υπολειπόμενος χρόνος δε μεταφέρεται σε άλλη
χρονική περίοδο. Τέλος, ο χρόνος της 6μηνης αυτής άδειας δεν επηρεάζει την
κανονική άδεια που δικαιούται η εργαζόμενη, αφού λογίζεται ως χρόνος
πραγματικής υπηρεσίας ως προς τον υπολογισμό της ετήσιας κανονικής άδειας ενώ,
επιπλέον, υπολογίζεται και ως χρόνος ασφάλισης στο Ι.Κ.Α.. Η άδεια διακόπτεται
εάν η εργαζόμενη προσληφθεί από νέο εργοδότη ή με αμετάκλητη αίτησή της.
Ο κατωτέρω πίνακας παρουσιάζει τις άδειες που δικαιούται η εργαζόμενη και
τη χρονική τους διάρκεια με δεδομένο ότι η πιθανή ημέρα τοκετού είναι η
23/05/2015.
Πιθανή
Ημέρα Τοκετού: 23/05/2017
|
||
ΑΔΕΙΕΣ
|
ΧΡΟΝΟΣ
ΑΔΕΙΑΣ
|
ΔΙΑΣΤΗΜΑ
ΑΔΕΙΑΣ
|
Άδεια
Κυοφορίας
|
56 ημέρες πριν τον τοκετό
|
Από
27/07/2017 Έως και 29/01/2020
|
Άδεια
Λοχείας
|
63
ημέρες μετά τον τοκετό
|
Από 24/05/2017
Έως και 26/07/2017
|
Άδεια
φροντίδας παιδιού
|
30
μήνες μετά τον τοκετό
|
Από
27/07/2017 Έως και29/01/2020
|
6μηνη
άδεια του ΙΚΑ
|
6 μήνες από τη λήξη της άδειας λοχίας
|
Πριν την άδεια φροντίδας παιδιού: έως και 27/01/2018
Μετά την άδεια φροντίδας παιδιού: έως και 30/07/2020
|
Επιδόματα
Οι εργαζόμενες που απουσιάζουν από την εργασία τους λόγω κυοφορίας, τοκετού
και λοχείας, δικαιούνται να λάβουν από τον εργοδότη τους τις αποδοχές ενός μήνα
σε περίπτωση που έχουν συμπληρώσει ένα έτος εργασίας στην επιχείρηση ή
εκμετάλλευσή του και το ήμισυ του μισθού τους εάν δεν έχουν συμπληρώσει έτος. Ο
εργοδότης εκπίπτει από τα ποσά αυτά, στο βαθμό που ο ασφαλιστικός οργανισμός
καταβάλει στην ασφαλισμένη επιδόματα μητρότητας. Ωστόσο, σε περίπτωση που
καταβάλλεται βοήθημα τοκετού, αυτό δεν εκπίπτει, καθώς θεωρείται παροχή σε
είδος, παρότι καταβάλλεται σε χρήμα. Επιπλέον, η εργαζόμενη δικαιούται να λάβει
τα επιδόματα που παρέχει ο ασφαλιστικός της οργανισμός. Ειδικότερα, το Ι.Κ.Α.
παρέχει στις ασφαλισμένες του επιδόματα κυοφορίας και λοχείας 56 ημέρες πριν
τον τοκετό και 63 μετά από αυτόν αντίστοιχα (επίδομα μητρότητας). Το ποσό του
επιδόματος ανέρχεται στο ύψος του βασικού επιδόματος ασθενείας (50% του
τεκμαρτού εισοδήματος της ασφαλιστικής κλάσης της ασφαλισμένης βάσει του μέσου
όρου αποδοχών της κατά τις τελευταίες 30 ημέρες εργασίας του προηγούμενου του
τοκετού έτους) με τις προσαυξήσεις για τα οικογενειακά βάρη (επιπλέον 10% επί
του επιδόματος ασθενείας για κάθε προστατευόμενο μέλος). Το επίδομα μητρότητας
του Ι.Κ.Α. χορηγείται υπό την προϋπόθεση ότι η ασφαλισμένη έχει συμπληρώσει 200
ημέρες εργασίας στον εργοδότη της τα δύο τελευταία έτη πριν την πιθανή
ημερομηνία τοκετού. Τα δικαιολογητικά
που απαιτούνται για τη χορήγηση του επιδόματος είναι τα εξής:
1. Ασφαλιστικά βιβλιάρια.
2. Βιβλιάριο υγείας ατομικό και οικογενειακό αν υπάρχει
3. Βεβαίωση ιατρού μαιευτήρα - γυναικολόγου από το ΠΕΔΥ ή συμβεβλημένου με
τον Ε.Ο.Π.Υ.Υ., ή κρατικού νοσοκομείου
για την πιθανή ημέρα τοκετού.
4. Βεβαίωση εργοδότη αποχής από την εργασία της ασφαλισμένης για όλο το
χρονικό διάστημα επιδότησης των εκατόν δέκα εννέα (119) ημερών – (56 ημέρες
πριν την πιθανή ημερομηνία τοκετού και 63 ημέρες μετά τον τοκετό).
5. Υπεύθυνη δήλωση περί διακοπής της εργασίας της και μη ανάληψης εργασίας
κατά το διάστημα της επιδότησης.
6. Ληξιαρχική πράξη γέννησης του παιδιού (μετά τον τοκετό για το επίδομα
λοχείας).
Επιπροσθέτως, το ΙΚΑ καταβάλει και επίδομα τοκετού στις ασφαλισμένες του
Ε.Ο.Π.Υ.Υ., ύψους 900€, για δίδυμη κύηση 1200€ και για τρίδυμη κύηση 1600€ σε
περίπτωση που ο τοκετός έλαβε χώρα εκτός νοσοκομείου.
Εξάλλου, η εργαζόμενη, μετά τον πρώτο μήνα κατά τον οποίο ο εργοδότης της
οφείλει την καταβολή μισθού, δικαιούται να λάβει και τη συμπληρωματική παροχή
μητρότητας από τον ΟΑΕΔ, που ανέρχεται στο ποσό της διαφοράς των παροχών που
καταβάλλει το Ι.Κ.Α και των αποδοχών που δικαιούται από τον εργοδότη της βάσει
της ΣΣΕ στην οποία εμπίπτει ή της ατομικής σύμβασης εργασίας της, εφόσον ο
μισθός της δεν υπερβαίνει εκείνον που αντιστοιχεί στην ανώτατη ασφαλιστική
κλάση του Ι.Κ.Α.. Η σχετική αίτηση πρέπει να υποβληθεί μέσα σε 3 μήνες από την
ημερομηνία καταβολής των επιδομάτων από το Ι.Κ.Α.. Το επίδομα καταβάλλεται
εφόσον υφίσταται εργασιακή σχέση ιδιωτικού δικαίου κατά το χρόνο της αποχής από
την εργασία λόγω της μητρότητας και έχουν παρασχεθεί τα επιδόματα του Ι.Κ.Α..
Τα απαραίτητα δικαιολογητικά για
τη χορήγηση του επιδόματος αυτού είναι τα κατωτέρω:
1. Ασφαλιστικό βιβλιάριο ασθένειας
του Ι.Κ.Α.
2. Βεβαίωση του εργοδότη
3. Βεβαίωση του Ι.Κ.Α. για την
διάρκεια της επιδότησης, το ύψος του ημερησίου επιδόματος και του συνολικού
καταβληθέντος ποσού των επιδομάτων κυοφορίας και λοχείας.
4. ΙΒΑΝ λογ/σμού ΕΤΕ στον οποίο η
ενδιαφερόμενη πρέπει να εμφανίζεται ως πρώτη δικαιούχος.
Επιπλέον, σε περίπτωση λήψης της εξάμηνης άδειας, ο ΟΑΕΔ παρέχει στην
εργαζόμενη επίδομα ποσού ίσου με τον κατώτατο μισθό, σύμφωνα με την εκάστοτε
ισχύουσα ΕΓΣΣΕ, καθώς και την αναλογία δώρων και εορτών και επιδόματος αδείας
επί τη βάση του προαναφερόμενου πόσου. Ωστόσο, εάν η εργαζόμενη απασχολείται
στην εργασία της έως και τέσσερις (4) ώρες ημερησίως ή έως 13 ημέρες το μήνα
κατά τη διάρκεια του εξαμήνου που προηγείται της κυοφορίας, το καταβαλλόμενο
από τον ΟΑΕΔ ποσό ανέρχεται στο ήμισυ του ανωτέρω επιδόματος. Η αίτηση για τα
επιδόματα του ΟΑΕΔ πρέπει να υποβληθεί μέσα σε 60 ημέρες από τη λήξη της άδειας
μητρότητας και της τυχόν ληφθείσας ισόχρονης προς το μειωμένο ωράριο άδειας ή
και της ετήσιας κανονικής άδειας. Το επίδομα διακόπτεται εάν η ασφαλισμένη
προσληφθεί και απασχοληθεί σε νέο εργοδότη, καθώς και με αίτηση της. Προϋπόθεση
του επιδόματος είναι να ευρίσκεται σε ενεργό σχέση εξαρτημένης εργασίας κατά
την έναρξη της άδειας μητρότητας και να έχει λάβει παροχές μητρότητας από το
Ι.Κ.Α.-ΕΤΑΜ ή τον Ειδικό Λογαριασμό Ξενοδοχοϋπαλλήλων. Τα απαιτούμενα δικαιολογητικά του επιδόματος είναι τα εξής:
1. Βεβαίωση εργοδότη από την οποία
θα προκύπτει η ενεργή εργασιακή σχέση κατά την έναρξη της άδειας μητρότητας, το
είδος, η μορφή, η διάρκεια της εργασιακής σχέσης, οι μηνιαίες αποδοχές, ο μέσος
όρος των ωρών μερικής απασχόλησης, η ημερομηνία πρόσληψης και για συμβάσεις
ορισμένου χρόνου η ημερομηνία λήξης τους, η λήψη της ετήσιας κανονικής άδειας,
που ενδεχομένως χορηγήθηκε μετά την άδεια λοχείας ή της ισόχρονης προς το
μειωμένο ωράριο άδειας καθώς επίσης και ο φορέας επικουρικής της ασφάλισης και
σε ποιό ύψος ανέρχονται οι εισφορές εργοδότη και εργαζόμενου.
2. Αντίγραφο βεβαίωσης επιδόματος μητρότητας (κυοφορίας – λοχείας) από το
ΙΚΑ – ΕΤΑΜ ή τον Ειδικό Λογαριασμό Ξενοδοχοϋπαλλήλων.
3. Υπεύθυνη δήλωση της δικαιούχου από την οποία αναλαμβάνει την υποχρέωση
να γνωστοποιήσει εντός 8 ημερών στην Υπηρεσία του ΟΑΕΔ οποιαδήποτε μεταβολή της
εργασιακής της σχέσης καθώς και τον αριθμό μητρώου ΙΚΑ και τον ΑΦΜ.4. Αριθμό
λογαριασμού (ΙΒΑΝ) Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδας, στον οποίο πρέπει να
εμφανίζεται πρώτη η δικαιούχος.
Χρόνος Υπηρεσίας-Ασφάλιση
Η άδεια μητρότητας δεν επηρεάζει τη
σχέση εργασίας, αλλά θεωρείται
πραγματικός χρόνος απασχόλησης και συνυπολογίζεται για τον καθορισμό των δώρων
Χριστουγέννων και Πάσχα. Επίσης, δεν συμψηφίζεται με την κανονική άδεια.
Αναφορικά με την ασφάλιση, από τις 119 ημέρες της άδειας μητρότητας,
αναγνωρίζονται στην 13 ημέρες σε περίπτωση προϋπηρεσίας μέχρι ένα έτος και 26
ημέρες για προϋπηρεσία άνω του ενός έτους, ενώ ο χρόνος για τον οποίο η
εργαζόμενη δικαιούται τα επιδόματα του ΟΑΕΔ, θεωρείται ως χρόνος ασφάλισης στο
ΙΚΑ για τον κλάδο σύνταξης. Το ίδιο ισχύει και για το ΕΤΕΑ, όχι όμως για τους
κλάδους Στράτευσης, Ανεργίας, Δ.Λ.Ο.Ε. Μ., Εργατικής Κατοικίας και Εργατικής
Εστίας. Επιπλέον, για 12 μήνες μετά το μήνα του τοκετού, οι εισφορές του κλάδου
κύριας σύνταξης μειώνονται κατά 50%. Σε περίπτωση λήψης επιδόματος λοχείας, η
μείωση εφαρμόζεται στο 12μηνο μετά τη λήξη του επιδόματος αυτού. Όπως ελέχθη, η
6μηνη άδεια του Ι.Κ.Α. δεν επηρεάζει την κανονική άδεια που δικαιούται η
εργαζόμενη, αφού λογίζεται ως χρόνος πραγματικής υπηρεσίας ως προς τον
υπολογισμό της ετήσιας κανονικής άδειας ενώ, επιπλέον, αυτός υπολογίζεται ως
χρόνος ασφάλισης στο Ι.Κ.Α..
Περαιτέρω Προστασία
Η επιχείρηση ή εκμετάλλευση οφείλει να αποφεύγει να απασχολεί την
εγκυμονούσα κατά τη διάρκεια νυκτερινού
ωραρίου, εφόσον δε η εργαζόμενη το ζητήσει επικαλούμενη λόγους υγείας και σε
οποιοδήποτε στάδιο της εγκυμοσύνης της και αν ευρίσκεται, πρέπει να
μετακινείται σε θέση ημερήσιας απασχόλησης. Επιπλέον, η απασχόληση της εγκύου
σε εργασίες βαριές ή ανθυγιεινές για το πρόσωπό της ή το κυοφορούμενο ή το
βρέφος, είναι δυνατόν ανάλογα με τις περιστάσεις να θεωρηθεί καταχρηστική. Ο
εργοδότης δε δικαιούται να αρνηθεί την πρόσληψη μισθωτού λόγω εγκυμοσύνης ή
μητρότητας. Άμα τη επιστροφή της εργαζόμενης στην εργασία της, αυτή δικαιούται
να επωφεληθεί από οποιαδήποτε βελτίωση των συνθηκών εργασίας. Τέλος, σύμφωνα με
τα ΠΔ 176/97 και ΠΔ 41/03, σε περίπτωση που η εργαζόμενη απασχολείται σε θέση
που ενέχει κινδύνους για την ίδια, το κυοφορούμενο, την εγκυμοσύνη ή/και τη
γαλουχία της, ο εργοδότης υποχρεούται να εκτιμήσει γραπτώς την επικινδυνότητα
και να προβεί σε κάθε απαραίτητη ενέργεια προκειμένου να αποφύγει η εργαζόμενη
την έκθεση στους κινδύνους, είτε μέσω της αλλαγής του χρόνου εργασίας της είτε
μέσω προσαρμογής των συνθηκών ή, εάν τα προηγούμενα είναι αδύνατα, με αλλαγή
της θέσης εργασίας της. Εάν και η αλλαγή της θέσης εργασίας είναι αδύνατη, η
εργαζόμενη απομακρύνεται από τη θέση της, με την αμοιβή της να διατηρείται. Σε
αυτή την περίπτωση, το Ι.Κ.Α. παρέχει στις ασφαλισμένες του ειδικό επίδομα
μητρότητας με την προϋπόθεση ότι έχουν συμπληρωθεί 200 ημέρες εργασίας στον
εργοδότη τα προηγούμενα από την αποχή δύο έτη. Σε περίπτωση που ο ασφαλιστικός
της οργανισμός δεν παρέχει το εν λόγω επίδομα, αυτό καταβάλλεται από τον
εργοδότη. Το ύψος του επιδόματος υπολογίζεται όπως ακριβώς και το επίδομα
μητρότητας (βλ. ανωτέρω υπό «επιδόματα»). Το ειδικό επίδομα μητρότητας του
Ι.Κ.Α. δύναται να καταβάλλεται για το χρονικό διάστημα που η εργαζόμενη απέχει
από την εργασία της μέχρι και ένα έτος μετά. Στο διάστημα αυτό
συμπεριλαμβάνεται και το χρονικό διάστημα επιδότησης λόγω κυοφορίας και
λοχείας. Οι διατάξεις για το επίδομα μητρότητας ισχύουν σε κάθε περίπτωση.
Σύμφωνα με πάγια νομολογία, οι διατάξεις που αναφέρονται στην προστασία της
εγκύου και της τεκούσας είναι αναγκαστικού δικαίου και δε μπορεί να αποκλειστεί
η εφαρμογή τους με βάση την ιδιωτική βούληση. Κάθε συμφωνία μεταξύ εργοδότη και
εργαζομένης που αντίκειται σε αυτές ή επιχειρεί να αποκλείσει την εφαρμογή τους
πάσχει απόλυτης ακυρότητας.